Uczestników przywitał o. Adam Żak SJ, koordynator ds. ochrony dzieci i młodzieży przy Konferencji Episkopatu Polski. Konferencję moderował Zbigniew Nosowski, redaktor naczelny kwartalnika „Więź”.
Jako pierwszy głos zabrał reprezentant Stolicy Apostolskiej ks. dr Robert OLIVER, promotor sprawiedliwości Kongregacji Nauki Wiary.
Ks. Robert Oliver jest Rzecznikiem Sprawiedliwości przy Kongregacji Nauki Wiary. Jest kapłanem archidiecezji bostońskiej, od 2002 r. jest zaangażowany w różne aspekty ochrony dzieci przez przygotowywanie zasad postępowania oraz protokołów. Ponadto jest wykładowcą Amerykańskiego Uniwersytetu Katolickiego (Waszyngton) oraz Seminarium św. Jana (Boston). Jest również zaangażowany w warsztaty treningowe Konferencji Episkopatu Stanów Zjednoczonych oraz pomaga w kilku diecezjach jako sędzia kanoniczny, rzecznik sprawiedliwości i adwokat.
Przedstawił dwa spojrzenia na reakcję Stolicy Apostolskiej wobec omawianego problemu: Kongregacji Nauki Wiary i Papieskiej Rady ds. Ochrony Małoletnich. Pierwsza zajmuje się duchownymi, którzy dopuścili się czynów przeciwko małoletnim, natomiast druga skupia się przede wszystkim na prewencji.
Misją Kongregacji Nauki Wiary wg konstytucji „Pastor Bonus”
Jest promowanie i ochrona nauki o wierze i moralności w całym świecie katolickim oraz zbadanie działań przeciwko wierze oraz bardziej poważnych przestępstw w zakresie postępowania lub sprawowania sakramentów. Przedstawił zmiany, jakie nastąpiły w reakcji Kościoła m. in. pod wpływem doświadczeń diecezji bostońskiej. Omawiając „Dochodzenie wstępne” wskazał prawidłowo i wyraźnie określone granice w posłudze kapłańskiej. Zwrócił uwagę na potrzebę współpracy z władzami świeckimi i znaczenie szybkiego i dokładne zbadania zarzutów z poszanowaniem praw wszystkich stron, by ustalić, czy powinno dojść do procesu sądowego. Osoby oskarżone powinny być informowane o zarzutach i mają prawo na nie odpowiedzieć. Trzeba również zadbać o lokalne zapisy prawne dotyczące zapewnienia ochrony i wsparcia pokrzywdzonym.
Częsta pierwsza reakcja – niedowierzanie. Ofiary skarżą się, że nie są wysłuchiwane, spotykając się z niedocenianiem rozmiaru nadużyć. Podkreślił, że priorytetem musi być opieka nad osobą pokrzywdzoną, ofiarą. Odpowiadając na pytanie „Kim są ofiary?” wskazał, że ofiary są dobrze znane sprawcom i podlegają „uwodzeniu” [“grooming”]. Większość ofiar jest w okresie dojrzewania. 50.9% ma 11-14 lat, 27.3% ma 15-17 lat. Większość ofiar to chłopcy. 81-85% ofiar to chłopcy, 15-19% to dziewczęta.
Kościół nie faworyzuje nikogo, lecz wobec wszystkich postępuje sprawiedliwie.
Omawiając Postępowanie wobec oskarżonych duchownych ks. Oliver mówił o potrzebie licznych szkoleń, aby rozpoznawać sygnały ostrzegawcze. Jako Przykłady tego, czego wciąż się uczymy wskazał:
- niezauważanie sygnałów i znaków ostrzegawczych
- manipulacje ze strony niektórych sprawców
- wiara, że sprawcy mogą być bezkarni.
Położył nacisk na potwierdzoną przez papieża Franciszka zasadę „Zero tolerancji”.
Zaprezentował też kwestie, w których nastąpiła poprawa m. in.:
- kompleksowe programy profilaktyczne
- stosowanie podejścia „zespołowego” w każdym przypadku.
Ks. Oliver analizował również kim są księża sprawcy. Większość sprawców skrzywdziła więcej niż 1 ofiarę. 4 to średnia liczba ofiar na jednego sprawcę. Jedynie 14% zadeklarowało istnienie 1 ofiary. 47% skrzywdziło 5 albo więcej ofiar. Z badań jednego z instytutów wynika, że 45% księży sprawców cierpi na
upośledzenie neuropsychologiczne.
Mówca zwrócił uwagę na konieczność stosowania równowagi między „łaską i karą”, aby nie powstawało wrażenie, że sprawcy „się upiekło”. Przedstawił też możliwości postępowania sądowego
i administracyjnego wobec sprawcy:
- dobrowolny wniosek o laicyzację
- sądowe postępowanie karne
- administracyjne postępowanie karne
- wydalenie ze stanu duchownego ex officio.
Analizując dane statystyczne ks. Oliver stwierdził, że spada odsetek nadużyć ze strony duchownych, m. in. dzięki szybszym i bardziej skutecznym interwencjom, wykrywaniu sygnałów i znaków ostrzegawczych – działaniom zapobiegawczym. Problem jednak nie znika. Jeśli ujawnia się jedna ofiara, prawdopodobnie
jest ich więcej… być może o wiele więcej. Dlatego nie można lekceważyć żadnego sygnału, mimo, że pojawiają się też fałszywe. Potrzeba większej edukacji i świadomości w celu ochrony naszych dzieci.
Ks. Oliver zaprezentował też działania, jakie podejmuje i będzie podejmować powstała niedawno Papieska Komisja ds. Ochrony Dzieci. Podstawowa zasad jej pracy brzmi: „Dzieci są najważniejsze”. „Rozpoczynając naszą wspólną pracę, pragniemy wyrazić naszą szczerą solidarność z wszystkimi byłymi albo obecnymi ofiarami wykorzystywania seksualnego, zarówno dziećmi, jak i dorosłymi wymagającymi szczególnej troski. Pragniemy również zapewnić, że od samego początku naszej pracy przyjęliśmy zasadę, iż interesy dzieci oraz dorosłych wymagających szczególnej troski są stawiane na pierwszym miejscu przy podejmowaniu wszelkich decyzji”.
Mówiąc o docenianiu pracy mediów w tej dziedzinie, ks. Oliver stwierdził, że Kościół musi przejąć inicjatywę w mówieniu o problemie.
Wskazując zasady postępowanie wobec ofiar zwrócił uwagę, że należy wysłuchać, czego każda z nich oczekuje. Natomiast w kwestii postępowania z oskarżonymi duchownymi wskazał na szczególne zadanie, jakie mają tu do wypełnienia biskupi i inni księża.
Ks. Oliver zakończył swoje wystąpienie pozytywnie, mówiąc, że już wiele problemów udało się rozwiązać.